Xuất khẩu bền vững sang EU, doanh nghiệp phải “xanh”
Từ năm thứ 3 trong lộ trình thực thi EVFTA, những lợi thế đã phần nào bị ảnh hưởng, bởi EU đang áp dụng nhiều hơn các tiêu chuẩn cao, gia tăng các yêu cầu về chất lượng đặc biệt trong lĩnh vực môi trường, phát triển bền vững… với hàng hóa nhập khẩu.
Tiêu chuẩn của EU ngày càng cao
Trong buổi tọa đàm “Chuyển đổi xanh – Yêu cầu cấp thiết của doanh nghiệp xuất khẩu sang EU” do Tạp chí Công Thương tổ chức vào ngày 19/9, ông Ngô Chung Khanh, Phó Vụ trưởng, Vụ Chính sách thương mại đa biên (Bộ Công Thương) đã thông báo rằng trong Hiệp định EVFTA có một chương là Phát triển bền vững. Vấn đề phát triển bền vững trong EVFTA liên quan đến hai lĩnh vực chính là môi trường và lao động.
Về môi trường, EVFTA đề cập đến bốn khía cạnh chính gồm biến đổi khí hậu, đa dạng sinh học, quản lý rừng bền vững và thương mại lâm sản, cũng như quản lý phát triển, bảo tồn sinh vật biển và nuôi trồng thủy sản.
Theo ông Ngô Chung Khanh, EVFTA không phải là một hiệp định thương mại thông thường mà là một hiệp định có yếu tố quan trọng về phát triển bền vững. Ông nhấn mạnh rằng “EVFTA là một hiệp định thiên về phát triển bền vững, doanh nghiệp muốn xuất khẩu sang EU cần quan tâm đến phát triển bền vững, môi trường và lao động”.
EVFTA cũng là hiệp định đầu tiên có một cơ chế thực thi rõ ràng. Hai bên đã đồng ý thành lập Ủy ban về phát triển bền vững và có đại diện của Chính phủ, cơ quan quản lý của hai bên sẽ họp hàng năm hoặc định kỳ để xem xét tiến trình thực thi từ cả hai phía và đưa ra những kinh nghiệm và vấn đề cần giải quyết.
Ngoài ra, EU sẽ áp dụng những quy định liên quan đến môi trường và lao động. Ví dụ như Cơ chế điều chỉnh biên giới carbon (CBAM), các quy định về chống phá rừng và sắp tới là đạo luật chuỗi cung ứng. Theo đó, các quy định thường không áp dụng cho các nhà xuất khẩu mà chủ yếu áp dụng cho các nhà nhập khẩu, tức là các chủ thể của EU và các chủ thể EU phải chịu trách nhiệm quản lý chuỗi cung ứng của mình để đáp ứng yêu cầu của EU.
Ông Ngô Chung Khanh cũng nhấn mạnh xu hướng của người tiêu dùng tại thị trường EU. Hiện nay, người tiêu dùng ngày càng quan tâm đến cách sản phẩm được sản xuất, ảnh hưởng của sản phẩm đến môi trường, tính bền vững và trách nhiệm xã hội của các doanh nghiệp.
Không để “nước đến chân mới nhảy”
Bà Nguyễn Thị Thu Trang, Giám đốc Trung tâm WTO và hội nhập, Liên đoàn Thương mại và công nghiệp Việt Nam (VCCI) đã phân tích về vấn đề chuyển đổi xanh.
Theo bà, các tiêu chuẩn xanh hay bền vững của EU sẽ áp dụng cho gần như tất cả các sản phẩm được xem là thế mạnh của Việt Nam khi xuất khẩu vào thị trường EU, bao gồm nông thủy sản, đồ gỗ, dệt may, da giày và nhiều loại hàng hóa khác. Điều này sẽ ảnh hưởng đến số lượng và phạm vi các doanh nghiệp và hàng hóa xuất khẩu của Việt Nam.
Đây là một thách thức đối với các doanh nghiệp, vì các tiêu chuẩn này không phải là một lần đặt ra và tuân thủ là xong, mà là một chuỗi những thay đổi “xanh” dần, bền vững dần. Để tuân thủ các tiêu chuẩn này, các doanh nghiệp phải thường xuyên theo dõi và nỗ lực để thích ứng với những yêu cầu mới.
Bà Nguyễn Thị Thu Trang cũng cho biết rằng việc thích ứng với các tiêu chuẩn đòi hỏi nỗ lực, nhận thức và chi phí rất lớn của các doanh nghiệp. Tuy nhiên, trong cuộc khảo sát tháng 8 vừa qua, gần 70% doanh nghiệp của Việt Nam đã biết về Chương trình từ nông trại đến bàn ăn của EU trong chiến lược xanh áp dụng đối với các sản phẩm nông sản và thực phẩm.
Gần 80% doanh nghiệp có liên quan cũng biết đến luật chống phá rừng của EU. Các quy định không phải áp dụng ngay theo lộ trình, do đó chúng ta có thể từ từ tìm hiểu và chuẩn bị để tuân thủ. Bà Nguyễn Thị Thu Trang khuyên rằng chúng ta không nên quá lo lắng nhưng cũng không nên không làm gì cả.
