Tăng sức cạnh tranh tại thị trường EU từ phát triển bền vững

Có yếu tố phát triển bền vững sẽ giúp cho doanh nghiệp nâng tầm giá trị, xây dựng được các thương hiệu của người Việt Nam tại thị trường châu Âu.

Xuất khẩu bền vững có thể thu về gấp 8 lần giá trị

Ông Vương Đức Anh, Chánh Văn phòng Hội đồng quản trị Tập đoàn Dệt may Việt Nam (Vinatex), chia sẻ về các tiêu chuẩn môi trường mà các nhà nhập khẩu từ EU đặt ra cho hàng dệt may của Việt Nam. Ông cho biết rằng, dệt may là ngành hàng thứ ba ảnh hưởng lớn đến môi trường tại EU, do đó từ đầu chúng tôi đã quyết định tập trung vào vấn đề này.

Vinatex đã tổ chức các cuộc hội thảo ngay sau khi EU thông qua chiến lược phát triển bền vững cho ngành dệt may vào ngày 30/3/2022. Trong chiến lược này, một trong những mục tiêu quan trọng là giảm thiểu lượng quần áo phát thải ra môi trường hàng năm bằng cách giảm tiêu dùng thời trang nhanh.

Theo ông Vương Đức Anh, Ủy ban châu Âu vừa thông qua một quy định mới về trách nhiệm của nhà sản xuất trong việc thu gom và xử lý rác thải dệt may tại EU. Theo quy định này, các nhà sản xuất phải trả tiền để thu thập và xử lý rác thải dệt may hàng năm tại EU. Tuy nhiên, hiện tại Ủy ban châu Âu đang hoàn thiện chỉ thị để xác định đối tượng nào phải chịu trách nhiệm trả phí, bao gồm nhà nhập khẩu hàng dệt may của EU, nhà phân phối và nhà sản xuất từ các nước thứ ba.

Ông Vương Đức Anh cho biết, câu chuyện vẫn chưa rõ ràng và mức phí đánh bao nhiêu vẫn đang được thảo luận. Tuy nhiên, từ nay đến cuối năm 2024, các doanh nghiệp dệt may của Việt Nam vẫn chưa phải chịu bất kỳ biện pháp nào.

Ông Vương Đức Anh cho biết rằng, mặt hàng dệt may cũng là một trong những nhóm mặt hàng có tác động lớn đến môi trường tại EU và nằm trong nhóm 30 mặt hàng rủi ro có thể bị áp dụng cơ chế CBAM từ bây giờ đến năm 2030. Tuy nhiên, hiện tại mặt hàng này vẫn chưa nằm trong đối tượng áp dụng CBAM giai đoạn đầu tiên.

Với các quy định mới của EU liên quan đến phát triển bền vững, ông Vương Đức Anh nhận định rằng có những thách thức và cơ hội. Có các quy định có lộ trình ngắn, lộ trình dài và cũng có những quy định phải áp dụng ngay. “Phát triển bền vững là một xu hướng không thể đảo ngược. Chúng ta cần tự chủ động để điều chỉnh và thích ứng với thị trường; việc điều chỉnh quá sớm cũng không hiệu quả, nhưng phải điều chỉnh đúng thời điểm”, ông Vương Đức Anh nhận định.

Ông Ngô Chung Khanh, Phó Vụ trưởng, Vụ Chính sách thương mại đa biên (Bộ Công Thương) cho rằng, việc thực hiện hiệu quả yếu tố phát triển bền vững sẽ giúp doanh nghiệp tăng giá trị và định hướng xây dựng thương hiệu của người Việt Nam và doanh nghiệp Việt Nam tại thị trường châu Âu.

Xây dựng thương hiệu là một công việc khó khăn, nhưng không phải là không thể làm được. Nếu ta quan tâm đến sự phát triển bền vững, thì đây là yếu tố rất quan trọng để xây dựng giá trị thương hiệu và từ đó, ta có thể kiếm được nhiều tiền hơn. Ví dụ, thay vì kiếm được 10 đồng từ xuất khẩu, chúng ta có thể kiếm được đến 70-80 đồng. Đại diện của Bộ Công Thương đã nhấn mạnh điều này.

Doanh nghiệp cần trợ lực để chuyển đổi xanh

Theo chuyên gia dự án hỗ trợ kỹ thuật về đánh giá tác động của CBAM, bà Nguyễn Hồng Loan, lộ trình chuyển đổi hiện nay đang ngắn lại đặc biệt là với CBAM. Giai đoạn từ khi được phê duyệt đến khi có hiệu lực chỉ có 5 tháng. Bà Loan cho rằng, các doanh nghiệp trong nước chưa quen thuộc với CBAM và chưa có nhiều doanh nghiệp đủ khả năng để xây dựng báo cáo về phát thải khí nhà kính. Với những doanh nghiệp không có sự chuẩn bị trước và không có lộ trình, họ sẽ không thể đáp ứng được yêu cầu của châu Âu.

Bà Nguyễn Hồng Loan khuyên các doanh nghiệp không nên chờ đợi đến khi EU có chính sách mới bắt đầu đối phó một cách gấp rút. Thay vào đó, các doanh nghiệp nên tự chủ động xây dựng các tiêu chuẩn liên quan đến môi trường, quản trị và xã hội của mình để sẵn sàng về nhận thức và năng lực. Khi có yêu cầu chuyển đổi, chỉ cần trao đổi với phía châu Âu để công nhận tiêu chuẩn của chúng ta hoặc chỉ cần điều chỉnh thực hành một chút đã có thể áp dụng. Tuy nhiên, cũng cần có lộ trình và không cần phải chuyển đổi nhanh và ngay lập tức.

Theo quan điểm của doanh nghiệp, ông Vương Đức Anh cho biết rằng phát triển bền vững là một quá trình dài hơi. Doanh nghiệp cần có những hành động tích cực để thay đổi nhận thức và đội ngũ nhân sự. Tuy nhiên, để đáp ứng đầy đủ các yêu cầu của phát triển bền vững, sự hỗ trợ từ Nhà nước về chính sách là cần thiết.

Theo ông Vương Đức Anh, sản phẩm dệt may hoàn toàn màu xanh sẽ có giá cả rất đắt đỏ. Chi phí sản xuất cho sản phẩm này sẽ cao hơn 50% so với sản phẩm thông thường.

Theo ông Vương Đức Anh, mặc dù Chính phủ đã có kế hoạch và chương trình hành động, nhưng đến hiện tại vẫn chưa rõ ràng. Để đưa ra các chính sách khuyến khích phù hợp với đầu tư phát triển bền vững, chúng ta cần có các tiêu chí, mục tiêu và lượng hóa. Điều này là cần thiết vì sản xuất các mặt hàng xanh yêu cầu chi phí tài chính rất lớn.

Theo ông Vương Đức Anh, nếu chúng ta xem những mặt hàng xanh như những mặt hàng thông thường mà không có bất kỳ hỗ trợ nào, thì hiện tại sẽ rất khó để làm cho các mặt hàng này trở nên xanh. Vì vậy, cần có sự hỗ trợ về chính sách tài khóa và thuế thu nhập doanh nghiệp. Một ví dụ là ưu đãi giảm thuế thu nhập doanh nghiệp cho các doanh nghiệp làm xanh.