Khu thương mại tự do – đột phá chiến lược phát triển cảng biển và kinh tế
Không chỉ thu hút các nhà đầu tư và tạo ra giá trị kinh tế, khu thương mại tự do còn đem lại lợi ích cho các cảng biển trong việc thu hút hàng hóa xuất nhập khẩu.
Chủ trương
Cuối tháng trước, tại Diễn đàn Liên kết phát triển logistics – Động lực tăng trưởng kinh tế vùng Đông Nam Bộ, các chuyên gia đã nhận định rằng tỉnh Bà Rịa – Vũng Tàu có đủ điều kiện để xây dựng một khu thương mại tự do, góp phần thúc đẩy phát triển cảng biển và kinh tế.
Vào cuối năm 2022, Nghị quyết số 24-NQ/TW về phát triển kinh tế-xã hội và bảo đảm quốc phòng, an ninh vùng Đông Nam Bộ đến năm 2030 và tầm nhìn đến năm 2045 được ban hành bởi Bộ Chính trị. Nghị quyết này đã đưa ra mục tiêu và giải pháp cho việc tạo ra khu thương mại tự do liền kề cảng biển tại khu vực Cái Mép Hạ. Khu TMTD là một khu vực địa lý nằm trên một quốc gia hoặc vùng lãnh thổ, trong đó không áp dụng thuế xuất nhập khẩu và các biện pháp quản lý thương mại.
Bà Rịa-Vũng Tàu có đủ điều kiện để phát triển trung tâm logistics và cảng biển trung chuyển quốc tế nhờ vị trí địa lý nằm trên tuyến hàng hải quốc tế từ châu Âu, Trung Đông qua khu vực Bắc Á và châu Mỹ. Sông Cái Mép-Thị Vải có đặc điểm sâu, rộng và ít bị bồi lắng, cho phép các tàu trọng tải lớn thuận lợi ra vào; đồng thời, đó cũng là cửa ngõ hướng biển phía Đông Nam trên tuyến đường xuyên Á thuộc hành lang kinh tế Đông Nam tiểu vùng sông Mê Kông (Bà Rịa-Vũng Tàu -TPHCM – Phnom Penh – Bangkok-Dawey).
Ông Phạm Tấn Công, Chủ tịch Liên đoàn Thương mại và Công nghiệp Việt Nam (VCCI) cho biết, Nghị quyết 24-NQ/TW đưa ra chủ trương “Hình thành Khu TMTD gắn với cảng biển tại khu vực Cái Mép Hạ”, đây là một chủ trương mới, nhằm tạo không gian đặc thù, tạo động lực thúc đẩy phát triển vùng Đông Nam Bộ, đóng vai trò làm “đầu tàu” kéo theo sự phát triển của cả vùng và cả nước. Để đạt mục tiêu có cảng trung chuyển quốc tế, cần có các khu TMTD để trợ lực, tạo sức thu hút cho hàng hóa đến cảng, trong đó, liên kết nội vùng, liên vùng có vai trò đặc biệt quan trọng.
Phó Chủ tịch cấp cao Liên đoàn Giao nhận Vận tải Quốc tế (FIATA) – ông Thomas Sim cho rằng tỉnh Bà Rịa – Vũng Tàu có đầy đủ tiềm năng để xây dựng một khuTMTD. Tuy nhiên, việc thực thi chính sách và thay đổi tư duy vẫn còn gặp nhiều khó khăn. Ông Sim cho biết khu thương mại tự do mang lại giá trị gia tăng và rất hứng thú với việc Bà Rịa – Vũng Tàu phát triển kỹ năng cho người lao động, đó là yếu tố quan trọng giúp thành công của khu thương mại tự do và cũng là điểm nối liền với cụm logistics thế giới. Theo ông, khu thương mại tự do là hình thức thu hút vốn đầu tư FDI hiệu quả và mở rộng sự hấp dẫn của các quốc gia.
TS. Trần Thị Hồng Minh, Viện trưởng Viện Nghiên cứu quản lý kinh tế Trung ương đã phân tích rằng tỉnh Bà Rịa-Vũng Tàu có 3 cơ hội phát triển. Đầu tiên, hàng hóa từ các nước và vùng lãnh thổ có thể được chuyển đến khu TMTD của tỉnh để được xử lý, chế biến, đóng gói, chia tách và gia công mà không phải chịu thuế xuất nhập khẩu. Sau đó, sản phẩm có thể được xuất khẩu sang một nước khác hoặc nhập khẩu vào Việt Nam. Dù có Hiệp định TMTD với Việt Nam hay không, hàng hóa vẫn có thể được chuyển đến khu thương mại tự do của Bà Rịa-Vũng Tàu để được xử lý.
Động lực phát triển kinh tế biển
Các chuyên gia nhận định, việc có một khu thương mại tự do không chỉ thu hút các nhà đầu tư, tạo nên những giá trị về kinh tế mà các cảng biển cũng được hưởng lợi trong việc thu hút hàng hóa. TS. Trần Thị Hồng Minh đánh giá, nếu sớm triển khai hiệu quả, giải pháp này sẽ giúp Bà Rịa – Vũng Tàu tận dụng các tiềm năng và cơ hội trong bối cảnh mới.
Đánh giá về lợi ích hình thành khu thương mại tự do, TS. Trần Thị Hồng Minh cho rằng, trong trường hợp xuất khẩu hàng hóa từ khu thương mại tự do, doanh nghiệp sẽ tránh hoặc giảm thiểu được các chi phí (thời gian, tài chính, nhân lực) liên quan đến thực hiện các thủ tục nhập khẩu, tái xuất, nộp thuế, hoàn thuế,… Đặt trong bối cảnh Bà Rịa-Vũng Tàu đang là một trong những trung tâm hàng đầu về thu hút FDI và logistics của cả nước, việc hình thành và phát triển khu thương mại tự do sẽ giúp tăng thêm sức hấp dẫn của tỉnh, cả vùng Đông Nam Bộ, đối với nhà đầu tư nước ngoài.
Bà Trần Thị Hồng Minh nhấn mạnh rằng khu thương mại tự do có thể được sử dụng để thực hiện các dự án chuyển đổi số liên quan đến Hải quan và quản lý hoạt động thương mại. Một trong những nội dung quan trọng là phát triển thương mại không giấy tờ, đặc biệt là thương mại xuyên biên giới, để đảm bảo sự thuận tiện cho hoạt động xuất nhập khẩu và tránh các rủi ro về phân loại hàng hóa và thuế. Bên cạnh đó, khu thương mại tự do có thể trở thành địa điểm thử nghiệm các mô hình kinh tế tuần hoàn nếu được tổ chức và quản lý bền vững.
Ông Phạm Tấn Công cho biết, theo các đánh giá đầu tư ban đầu, việc hình thành phát triển khu thương mại tự do sẽ giúp tỉnh Bà Rịa-Vũng Tàu nói riêng và vùng Đông Nam Bộ nói chung tạo đột phá trong phát triển kinh tế, bởi các lợi ích hình thành một hệ sinh thái thương mại và logistics hoàn chỉnh để nâng cao sức cạnh tranh của địa phương và khu vực. Qua đó, thu hút các nhà đầu tư trong nước và nước ngoài, thúc đẩy phát triển sản xuất, thương mại, dịch vụ trực tiếp tại nội khu thương mại tự do, tạo ra cơ hội mời gọi các doanh nghiệp hàng đầu thế giới hiện nay tham gia hoạt động.
