Doanh nghiệp xuất khẩu cần lường trước trở ngại từ thị trường
Đang trở thành một xu hướng tại nhiều quốc gia, tiêu dùng xanh và sử dụng các sản phẩm thân thiện với môi trường đang gặp nhiều quy định và quy chuẩn từ các thị trường xuất khẩu. Điều này có thể gây khó khăn cho hàng hóa của Việt Nam trong việc xâm nhập và duy trì kim ngạch thương mại. Ông Trần Ngọc Quân, Tham tán Thương mại Việt Nam tại Bỉ và EU, cho rằng các doanh nghiệp Việt Nam cần chuẩn bị kỹ càng để tiếp cận và duy trì thị trường tại Liên minh châu Âu.
Các sản phẩm được sản xuất xanh, sạch và thân thiện với môi trường ngày càng chiếm vị trí quan trọng trên thị trường EU nhờ sự phát triển bền vững. Tình trạng này đã dẫn đến những thay đổi trong xu hướng mua sắm tại Việt Nam. Thay vì chỉ tìm kiếm các nhà xuất khẩu để nhập hàng, các doanh nghiệp ở Bỉ đã hướng tới hình thức đồng hành với nhà sản xuất và xuất khẩu, từ giai đoạn sản xuất, thu mua, bảo quản để đảm bảo sản phẩm đáp ứng tiêu chuẩn của thị trường và EU.
Từ đó, sản phẩm xanh, sạch và thân thiện với môi trường được sản xuất và ngày càng chiếm vị trí trên thị trường EU. Sự thay đổi trong xu hướng tiêu dùng này đã dẫn đến những thay đổi tương ứng trong xu hướng mua sắm tại Việt Nam. Các doanh nghiệp ở Bỉ không chỉ tìm kiếm nhà xuất khẩu để nhập hàng mà còn hướng tới việc thiết lập mối quan hệ đồng hành với nhà sản xuất và xuất khẩu để cùng nhau định hướng quá trình sản xuất. Họ sẽ theo đuổi quy trình này từ giai đoạn sản xuất, mua sắm và bảo quản để đảm bảo rằng sản phẩm đáp ứng được tiêu chuẩn của thị trường và tiêu chuẩn của EU.
Mới đây, Ủy ban châu Âu (EC) đã đưa ra đề xuất mở rộng chương trình trách nhiệm nhà sản xuất (EPR) cho doanh nghiệp sản xuất dệt may. Theo đó, các doanh nghiệp này sẽ phải chịu trách nhiệm cho toàn bộ vòng đời của sản phẩm và hỗ trợ quản lý rác thải dệt may bền vững trên toàn châu Âu. Vậy việc này sẽ ảnh hưởng như thế nào đến các doanh nghiệp xuất khẩu dệt may của Việt Nam?
Việc áp dụng chương trình trách nhiệm nhà sản xuất mở rộng bắt buộc (EPR) được đề xuất sẽ tác động mạnh mẽ đến toàn bộ ngành dệt may, không chỉ ở châu Âu mà còn ở các nước xuất khẩu sang châu Âu. Do đó, các doanh nghiệp sản xuất dệt may tại châu Âu cần chuẩn bị chu trình tuần hoàn sản phẩm để giảm thiểu lượng rác thải phát sinh trong ngành.
Dựa trên đánh giá từ Liên minh châu Âu, ngành dệt may được xem là một trong những lĩnh vực tạo ra lượng rác thải lớn nhất trong EU. Vì vậy, EPR sẽ đảm bảo rằng các doanh nghiệp giảm số lượng hàng thời trang ngắn hạn, khuyến khích các nhà sản xuất giảm chất thải và tăng tính tuần hoàn của sản phẩm dệt may.
Do quy định EPR, ảnh hưởng đến doanh nghiệp Việt Nam khá lớn vì phải giảm thiểu lượng rác thải, do đó số lượng đơn hàng áp dụng trong ngắn hạn sẽ không nhiều và đồng loạt như trước đây. Điều này có nghĩa là giá trị từng đơn hàng sẽ phù hợp với nhu cầu cụ thể để giảm thiểu sự dư thừa trong cung cấp sản phẩm. Trong tương lai, quy định này sẽ hạn chế quyền tiếp cận thị trường EU dưới thương hiệu Việt. Để bán sản phẩm dệt may dưới thương hiệu Việt, cần phải kết hợp hệ thống từ thu mua, phân phối, sửa chữa, bảo hành… vì chu trình này rất tốn kém và không đơn giản chỉ là xuất khẩu và bán sản phẩm.
Quy định này sẽ gây ảnh hưởng ngay lập tức đến từng hợp đồng và đơn hàng, và trong tương lai dài hạn, nó sẽ ảnh hưởng đến quyền tiếp cận thị trường dưới thương hiệu của doanh nghiệp. Ngoài ra, yêu cầu này cũng tạo ra sự ràng buộc mà tất cả các doanh nghiệp phải tuân thủ và chuyển đổi sản xuất, điều này tốn kém chi phí và thời gian. Vì vậy, các doanh nghiệp Việt Nam cần phải chuẩn bị trước để tiếp cận và duy trì thị trường tại Liên minh châu Âu.
Trong tháng 10 tới, EU sẽ đưa ra thuế carbon đối với một số mặt hàng được xuất khẩu vào thị trường này. Điều này sẽ ảnh hưởng như thế nào đến việc tiếp cận thị trường và chuỗi sản xuất của các doanh nghiệp Việt Nam tại Liên minh châu Âu?
Vấn đề cân bằng carbon là mối quan tâm lớn tại EU, do ảnh hưởng nghiêm trọng đến môi trường của rất nhiều mặt hàng. Để giải quyết vấn đề này, EU đã áp dụng thuế carbon cho 4 lĩnh vực chính và sẽ xem xét mở rộng áp dụng đối với các ngành sản xuất có đầu ra carbon quá nhiều. Tại Việt Nam, trong giai đoạn đầu, quy định thuế carbon sẽ ảnh hưởng trực tiếp đến sản xuất sắt và thép, và trong tương lai, nhiều mặt hàng khác cũng sẽ bị ảnh hưởng nếu sản phẩm sử dụng đầu vào tạo ra lượng carbon quá lớn.
