Xuất khẩu gạo bền vững trong giai đoạn hiện nay
Trong thời gian gần đây, tình hình thương mại lương thực trên toàn cầu phức tạp hơn với giá cả của gạo đang tăng lên do một số quốc gia đã cấm xuất khẩu và giảm số lượng sản phẩm bán ra. Đồng thời, một số quốc gia khác đang tăng mua dự trữ gạo. Thỏa thuận ngũ cốc biển Đen đã hết hiệu lực và các hiện tượng thời tiết cực đoan, thiên tai và hạn hán cũng đang gây ảnh hưởng. Tại Việt Nam, một số địa phương đã bắt đầu mua gom lúa và gạo với số lượng lớn, dẫn đến mất cân đối giữa cung và cầu và làm tăng giá lúa và gạo trong nước một cách không hợp lý.
Nhằm đảm bảo an ninh lương thực quốc gia và tận dụng tiềm năng sản xuất lúa gạo cùng cơ hội xuất khẩu, tăng thu nhập cho người dân và tránh tình trạng đầu cơ, Thủ tướng Chính phủ đã yêu cầu các cơ quan liên quan và các tỉnh thành phố trực thuộc trung ương hợp tác để thực hiện các nhiệm vụ cần thiết. Chủ tịch Hiệp hội Lương thực Việt Nam cùng các doanh nghiệp xuất khẩu gạo sẽ được chỉ đạo một cách quyết liệt. Mục tiêu là tránh bất ổn thị trường và duy trì uy tín của gạo Việt Nam.
Để đạt được mục tiêu sản xuất trên 43 triệu tấn lúa/năm trong các năm tiếp theo, Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn phối hợp với Bộ Tài nguyên và Môi trường để chỉ đạo các địa phương rà soát định hướng quy hoạch và phát triển các vùng sản xuất lúa hàng hóa quy mô lớn, chất lượng cao.
Các địa phương cũng cần bảo đảm diện tích đất chuyên trồng lúa và theo dõi chặt chẽ tình hình thời tiết, thiên tai, dịch bệnh để kịp thời điều chỉnh sản xuất. Đồng thời, cần khẩn trương triển khai xây dựng và thực hiện đúng tiến độ, hiệu quả Đề án “Phát triển bền vững một triệu héc ta chuyên canh lúa chất lượng cao phát thải thấp gắn với tăng trưởng xanh vùng Đồng bằng sông Cửu Long đến năm 2030”.
Cùng lúc đó, Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn phối hợp với Bộ trưởng Bộ Công Thương, Chủ tịch Ủy ban nhân dân các tỉnh, thành phố trực thuộc trung ương và Chủ tịch Hiệp hội Lương thực Việt Nam để theo dõi cẩn thận thị trường gạo trong khu vực và toàn cầu, sản xuất và sản lượng lúa, gạo theo từng loại và mùa vụ trong năm để đảm bảo cung cấp đủ lúa, gạo cho nhu cầu tiêu dùng trong và ngoài nước, đồng thời đảm bảo an ninh lương thực quốc gia trong mọi tình huống.
Bộ trưởng Bộ Công Thương cùng với Bộ trưởng Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn, và Bộ trưởng Bộ Ngoại giao cùng các cơ quan liên quan sẽ chỉ đạo, kiểm tra và giám sát hoạt động kinh doanh xuất khẩu gạo để đảm bảo an ninh lương thực quốc gia và tuân thủ đúng theo quy định pháp luật. Họ cũng sẽ theo dõi tình hình thị trường và thương mại gạo thế giới cùng với động thái của các nước sản xuất và xuất khẩu để thông tin kịp thời đến các bộ, ngành, Hiệp hội Lương thực Việt Nam và các thương nhân kinh doanh xuất khẩu gạo để điều tiết hoạt động sản xuất, kinh doanh và xuất khẩu gạo một cách phù hợp và hiệu quả.
Cần khẩn trương hoàn thiện và trình Chính phủ dự thảo Nghị định sửa đổi, bổ sung Nghị định số 107/2018/NĐ-CP ngày 15/8/2018 về kinh doanh xuất khẩu gạo. Điều quan trọng là cần quy định chặt chẽ, cụ thể và khả thi về điều kiện kinh doanh xuất khẩu gạo, chất lượng lúa và gạo hàng hoá xuất khẩu. Thương nhân cần liên kết với người trồng lúa để xây dựng vùng nguyên liệu, sản xuất và tiêu thụ lúa, gạo. Tạo môi trường kinh doanh công khai, minh bạch, công bằng, thuận lợi và đảm bảo lợi ích chính đáng của người nông dân trồng lúa để giữ uy tín cho mặt hàng gạo của Việt Nam.
Bộ trưởng Bộ Công Thương sẽ chủ trì và phối hợp với các Thủ trưởng cơ quan liên quan để triển khai các chương trình và hoạt động giao thương, quảng bá sản phẩm và thương hiệu Gạo Việt Nam, xúc tiến thương mại gạo phù hợp với tình hình mới để nâng cao giá trị sản phẩm gạo của Việt Nam.
Các FTA mà Việt Nam là thành viên sẽ được tận dụng để đa dạng hóa và chiếm lĩnh các thị trường mới, tiềm năng và nâng cao sức cạnh tranh cho ngành hàng gạo Việt Nam. Các thương nhân kinh doanh và xuất khẩu gạo sẽ được hướng dẫn và hỗ trợ để nâng cao năng lực sản xuất, kinh doanh, khả năng đàm phán, ký kết và thực hiện hợp đồng xuất khẩu, cũng như xử lý hiệu quả tranh chấp thương mại quốc tế, nhằm nâng cao uy tín và giá trị thương hiệu gạo Việt Nam trên thị trường quốc tế.
Bộ trưởng Bộ Tài chính và Thống đốc Ngân hàng Nhà nước Việt Nam được yêu cầu thực hiện các biện pháp bình ổn giá, hỗ trợ người sản xuất lúa, xuất khẩu gạo và các thương nhân theo quy định của pháp luật theo chức năng, nhiệm vụ và quyền hạn được giao bởi Chính phủ. Thủ tướng cũng yêu cầu họ phải chủ động và kịp thời chỉ đạo thực hiện.
Bộ trưởng Bộ Tài chính sẽ chủ trì và phối hợp với Bộ trưởng Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn cùng Bộ trưởng Bộ Công thương để tính toán và cân đối việc dự trữ gạo sao cho phù hợp và hiệu quả. Việc này rất quan trọng để đảm bảo không xảy ra tình trạng người dân thiếu lương thực hoặc thiếu gạo trong các tình huống giáp hạt, thiên tai hoặc dịch bệnh.
